Photo by Aneta Pawlik on Unsplash
Technologia w znaczący sposób ułatwia nam życie. Umożliwia załatwianie spraw urzędowych bez wizyty w placówce , dostarcza rozrywkę w każdej chwili, a także pozwala na komunikację ze znajomymi z dowolnego miejsca. Wszystkie te benefity mamy – dosłownie i w przenośni – pod ręką, kiedy tylko zechcemy.
W tym technologicznym szale musimy jednak pamiętać, że długotrwałe używanie urządzeń elektronicznych odbija się na zdrowiu wielopłaszczyznowo. Regularne korzystanie z gadżetów i sprzętów powoduje zagrożenie dla naszych narządów ruchu, na co zwrócę Wam uwagę w niniejszym artykule.
Obsługa smartfona w jednym palcu
Obsługa smartfona jest dla nas intuicyjna i nie wymaga dodatkowych urządzeń peryferyjnych, a odbywa się jedynie za pomocą naszych palców. Jak łatwo zaobserwować, ustawienie ręki jest wymuszone. Sprzęt trzymany jest zazwyczaj w dłoni, a korzystanie z ekranu wykonywane jest jedynie za pomocą kciuka. Jest to nienaturalne ustawienie i o ile nasze ręce są przystosowane do bardzo wielu funkcji manipulacyjnych i chwytnych, to w tym przypadku ograniczenie ruchu ma niekorzystny wpływ na dłoń, nadgarstek, przedramię i obręcz barkową.
Dlaczego? Kciuk ma trzy stawy – międzypaliczkowy, śródręczno-paliczkowy oraz śródręczno-nadgarstkowy. Dwa pierwsze mają budowę zawiasową i odbywa się w nich ruch w jednej płaszczyźnie (zgięcie i wyprost). Trzeci jest stawem siodełkowatym, dzięki czemu kciuk może poruszać się w różnych kierunkach. Gdy trzymamy smartfona, kciuk znajduje się głównie w pozycji przywiedzionej, co przez długotrwałość pozycji uniemożliwia prawidłowe odżywienie powierzchni stawowych, powodując przeciążenie wszystkich mięśni kłębu kciuka oraz prowadzi do przykurczu ścięgien i torebki stawowej. Najpierw pojawi się ból, potem problem narasta – odwiedzenie kciuka staje się utrudnione lub niemożliwe, następnie można spodziewać się zapalenia stawu, a także powstania torbieli wypełnionej galaretowatym płynem(tzw. ganglionu). W cięższych przypadkach mogą wystąpić zespoły chorobowe, o których powiem w dalszej części artykułu. Wszystkie wymienione prowadzą nieuchronnie do jednego: najprostsze czynności stają się niewykonalne – spróbujcie wziąć szklankę w dłoń, nie używając kciuka.
Problemy pojawią się od ręki
Długotrwałe korzystanie ze smartfona to problem cywilizacyjny, który stał się przyczyną występowania zmian zwyrodnieniowych u coraz młodszych ludzi. Pokolenia z lat 90-tych ubiegłego wieku oraz z początku XXI wieku to osoby, które nie znają świata sprzed ery cyfryzacji – używają sprzętów mobilnych od zawsze. Nastolatkowie i dwudziestolatkowie to obecnie liczni pacjenci placówek specjalizujących się w leczeniu bólu, poradni ortopedycznych i fizjoterapeutycznych. Przychodzą z różnymi dolegliwościami – od wspomnianego bólu aż po przykurcze i zespoły chorobowe, takie jak:
Zespół de Quervaina
Zapalenie pochewki ścięgnistej, najczęściej w okolicy nadgarstka – spowodowane zbyt dużym napięciem lub przeciążeniem mięśni, skutkiem których włókna ścięgien odrywają się od kości. Leczenie – w początkowym etapie farmakologiczne, w zaawansowanym stadium niezbędna jest interwencja chirurgiczna.
Zespół cieśni kanału nadgarstka
Zwężenie kanału nadgarstka, w którym przebiega 9 ścięgien, naczynia i nerw pośrodkowy. Dolegliwości to drętwienie, ból, osłabienie siły mięśniowej i zanik mięśni. Zazwyczaj obejmuje kciuk oraz palce: wskazujący, środkowy i połowa serdecznego. W zaawansowanym stadium symptomy mogą objąć dłoń, a nawet przedramię i ramię. Objawy bólowe często nasilają się w nocy. Leczenie: zabiegi fizyko- i fizjoterapeutyczne, unieruchomienie kończyny, w zaawansowanych przypadkach – operacyjne.
Zmiany zwyrodnieniowe stawów
Uszkodzenia chrząstki stawowej, które uniemożliwiają swobodne przetaczanie się kości po sobie. Leczenie: zabiegi fizjoterapeutyczne mające na celu przywrócenie ruchomości w stawie/stawach, farmakologia przeciwbólowa, w zaawansowanych przypadkach – operacyjne wszczepianie endoprotez stawów.
Powyższe jednostki chorobowe mogą być też spowodowane przez szereg innych czynników (w tym genetycznych), zatem zalecam kontakt ze specjalistami w celu ustalenia przyczyn, klasyfikacji schorzenia i planowania procesu leczenia.
Weź sprawy w swoje ręce
Najlepszym wyjściem jest ograniczenie korzystania z urządzenia, na ile to możliwe. Poniżej kilka prostych i skutecznych porad dla tych, którzy chcą zapobiec wystąpieniu lub wyeliminować pierwsze objawy bólowe:
- Używaj na zmianę dłoni do obsługi smartfona.
Pro-tip: wykorzystaj tzw. fenomen Sieczenowa. Zmęczone mięśnie szybciej się regenerują, kiedy angażowane są inne partie mięśni lub następuje zmiana czynności zmęczonej partii mięśni. Odłóż telefon i zajmij się aktywnością fizyczną, która da Ci przyjemność. To może być nawet 10-minutowy spacer.
- Użyj innych palców do obsługi smartfona, zmieniając sposób trzymania sprzętu.
- Do wprowadzania dłuższych treści użyj funkcji głosowych.
- Odłóż smartfon i wykonaj automasaż mięśni kłębu kciuka.
Wykonywanie automasażu jest dobre tylko w przypadku, gdy dokucza uczucie sztywności lub pojawia się lekki ból. Jeżeli problem jest zaawansowany i występuje obrzęk/ganglion – masaż jest wykluczony. Zalecam konsultację z fizjoterapeutą lub ortopedą, jeśli ból jest nasilony i kłąb kciuka jest obrzęknięty.
- Wykonuj ruch odwodzenia i rozciągaj mięsnie kciuka (do uczucia lekkiego ciągnięcia).
Ograniczenie korzystania ze smartfona oraz zmiana trybu obsługi wydaje się ciężka. Na pewno będzie początkowo wywoła dyskomfort, ale: pamiętajcie – lepiej zapobiegać niż leczyć.
Autor: Jakub Turkowski
Inne teksty, które mogą cię zainteresować
Odcinek szyjny i telefon, krótka historia toksycznego związku.